Αντώνιος Πυργιώτης

Συσχέτιση της αύξησης των φόρων κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ. και Φ.Π.Α.) στα καπνικά προϊόντα, με την ανάπτυξη της παραοικονομίας στον τομέα αυτό, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα

Περίληψη

Η παραοικονομία απασχολεί διαρκώς πολλούς ερευνητές παγκοσμίως, ενώ πολλές φορές έχει βρεθεί στο πεδίο των πολιτικών αναλύσεων και έχει επηρεάσει τις επιλογές πολλών κυβερνήσεων. Οι περισσότεροι ερευνητές εστιάζουν στη μέτρηση, τη διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου ή τα αίτια που το συντηρούν, παρέχοντας συμπεράσματα στα πλαίσια μιας οικονομίας στο σύνολό της.

     Το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού, επίσης αποτελεί ένα διεθνές πρόβλημα με δυο διαστάσεις. Από τη μια πλευρά, απειλεί τη δημόσια υγεία από τις επιβλαβείς συνέπειες που δημιουργεί το κάπνισμα μη ελεγμένων προϊόντων και από την άλλη, η χρήση λαθραίων προϊόντων καπνού δημιουργεί απώλεια κρατικών εσόδων, θέσεων εργασίας και αύξησης των δαπανών υγείας.    

Με την έρευνά μας, μετατρέψαμε τα γενικά αίτια πρόκλησης της σκιώδους οικονομίας, σε αίτια που επηρεάζουν το κλάδο των καπνικών προϊόντων. Παράλληλα αποτυπώσαμε το βαθμό έντασης της κάθε αιτίας,  στην απόφαση των ανθρώπων να αποκτήσουν αφορολόγητα/λαθραία καπνικά προϊόντα σε ένα περιβάλλον οικονομικής κρίσης. Αρχικά διακρίναμε  εννοιολογικά τα φαινόμενα που λειτουργούν με την παραοικονομία, όπως η φοροδιαφυγή, η αδήλωτη εργασία, η διαφθορά και η λαθρεμπορία. Επεξεργαστήκαμε οικονομικά και άλλα δεδομένα που μας παρείχαν Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών και αναδείξαμε ζητήματα που συντηρούν ή αυξάνουν την παραοικονομία στον κλάδο των καπνικών. Κατόπιν αυτών, αναλύσαμε τα στοιχεία της πρωτογενούς έρευνας, παρατηρήσαμε τα δεδομένα, προβήκαμε σε διαπιστώσεις και καταλήξαμε στις σπουδαιότερες αιτίες που διατηρούν την παραοικονομία στο συγκεκριμένο κλάδο. Με βάση τα ευρήματα που αποκομίσαμε, τις παραδοχές και τις υποθέσεις που δεχτήκαμε, προτείναμε μια δέσμη μέτρων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν μια εφαρμοσμένη πολιτική περιορισμού του λαθρεμπορίου καπνικών προϊόντων.

Σημαντικοί Όροι: Παραοικονομία, Λαθρεμπόριο, Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης, δομή των φόρων, θεσμοί