Μαρία Λιάσκου

Αξιολόγηση της Απόδοσης των υπαλλήλων στο Ελληνικό Δημόσιο. Κριτική ανασκόπηση υφιστάμενων διαδικασιών και κατευθύνσεις – δυνατότητες για την επόμενη μέρα

Περίληψη

Ο τρόπος λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης στην Ελλάδα και οι δημόσιοι υπάλληλοι ως φορείς αυτής υπόκεινται σε έντονη κριτική. Η «αξιολόγηση της απόδοσης» είναι μία σύνθεση διεργασιών, απαραίτητη ως «εργαλείο» για την ανάπτυξη και βελτίωση των υπαλλήλων και εν τέλει των ίδιων των Φορέων της Δημόσιας Διοίκησης.

     Οι συνεχείς πρωτοβουλίες κατά τα τελευταία έτη για την συγκρότηση ενός ενιαίου και ομοιόμορφου πλαισίου «συστήματος αξιολόγησης», το οποίο θα αλληλεπιδρά με τις διαδικασίες στοχοθεσίας και επιλογής προϊσταμένων, δεν καρποφόρησαν. Αναμφισβήτητα, ο ρόλος του αξιολογητή είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Μολαταύτα, διαπιστώνεται ότι τα σύγχρονα μοντέλα αξιολόγησης υιοθετούν στάδια τα οποία προάγουν την αυτογνωσία και τη συνεργασία μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου. Στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, η έννοια και η λειτουργία της αξιολόγησης εδραιώνεται πλέον επί περιγραμμάτων θέσης εργασίας και συνδέεται με τη στοχοθεσία του φορέα, πάνω δε στα αποτελέσματά της στοιχειοθετούνται οι βαθμολογικές προαγωγές και η ανταμοιβή (χρηματική ή μη) των υπαλλήλων. Η ανάπτυξη και εγκαθίδρυση ενός ικανού, αντικειμενικού και αποδοτικού συστήματος προαπαιτεί την αναστολή των παραγόντων που δρουν ανασχετικά. Η αειφορία πρέπει να διέλθει μέσα από ειλικρινή επικοινωνία μεταξύ των πολιτικών ηγεσιών, των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και των πολιτών τους οποίους η Δημόσια Διοίκηση υπηρετεί.

     Το αρχικό μέρος της εργασίας εκτείνεται στα αποτελέσματα της βιβλιογραφικής έρευνας. Παρουσιάζονται συνοπτικά έννοιες που έχουν αποδοθεί για τον ορισμό της «αξιολόγησης» και τα χαρακτηριστικά των συστημάτων αξιολόγησης καθώς επίσης αναφέρονται τα πλεονεκτήματα της ανάπτυξης ενός συστήματος αξιολόγησης. Περαιτέρω, γίνεται αναδρομή στην φυσιογνωμία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον Δημόσιο υπάλληλο από τους αντίστοιχους στον ιδιωτικό τομέα.

     Στο τέταρτο κεφάλαιο παρατίθεται η διαχρονική εξέλιξη του νομοθετικού πλαισίου και παρουσιάζεται το (έως πρότινος) ισχύον σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των δημοσίων υπαλλήλων. Επίσης, αναλύονται συνοπτικά οι διαδικασίες για την επιλογή και την αξιολόγηση των προϊσταμένων καθώς και το σύστημα Διοίκησης Μέσω Στόχων όπως προσαρμόσθηκε στην Ελληνική Δημόσια Διοίκηση. Κατά τον χρόνο εκπόνησης της παρούσας εργασίας,  (άνοιξη – φθινόπωρο 2016) ψηφίσθηκε ένα νέο σύστημα αξιολόγησης [Ν.4369/2016] το οποίο όμως δεν έχει τεθεί ακόμα σε εφαρμογή. Στο τέλος του κεφαλαίου παρέχεται κριτικός σχολιασμός του υφιστάμενου πλαισίου και συνοπτική αναφορά στα συστήματα αξιολόγησης που αναπτύχθηκαν και λειτουργούν σε ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στις ΗΠΑ.

     Η έρευνα διεξήχθη με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου, δομημένου σε τρείς ενότητες που στοχεύουν, αφενός μεν στην επισκόπηση και αποτίμηση της γνώμης που έχουν οι δημόσιοι υπάλληλοι για την αξιολόγηση της απόδοσης αφετέρου δε, στη διερεύνηση και ανάλυση της άποψής τους επί προτύπων απασχόλησης και εργασιακής κουλτούρας που εισάγεται μέσα από τα σύγχρονα μοντέλα αξιολόγησης. Είναι εξόχως σημαντικό να αναφερθεί ότι το ερωτηματολόγιο πρέπει να χαρακτηρίζεται από πληρότητα, σαφήνεια και συνοχή ώστε η επιλογή των απαντήσεων να είναι ευχερής, προσιτή και ξεκάθαρη.

     Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύεται η μεθοδολογία της έρευνας και στοιχεία σχετικά με την κατασκευή του ερωτηματολογίου και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Η ανάλυση και παρουσίαση των αποτελεσμάτων (γραφήματα, διαγράμματα) έγινε με χρήση του προγράμματος EXCEL. Παρέχονται επίσης αναγκαία στοιχεία θεωρίας για τον υπολογισμό της στατιστικής συσχέτισης μεταξύ δύο μεταβλητών (ποιοτικές μεταβλητές διάταξης), βασιζόμενη στους συντελεστές Pearson και Spearman. Η ανάλυση και παρουσίαση των αποτελεσμάτων γίνεται διεξοδικά στο έκτο κεφάλαιο, ακολουθώντας τη δομή του ερωτηματολογίου, ενώ σε κάθε στάδιο παρέχεται ουσιαστικός σχολιασμός των αποτελεσμάτων.

     Στο τελευταίο (έβδομο) κεφάλαιο συνοψίζονται τα ευρήματα της έρευνας. Η σύνοψη μας οδηγεί στο γενικότερο συμπέρασμα ότι οι εργαζόμενοι έχουν πλήρη επίγνωση της ευθύνης τους αλλά και γνώση της αναγκαιότητας για μετεξέλιξη – μεταμόρφωση της δημόσιας διοίκησης.

Σημαντικοί Όροι:     Αξιολόγηση Απόδοσης, Δημόσιοι υπάλληλοι, Στοχοθεσία, Περιγράμματα θέσης εργασίας, κατασκευή ερωτηματολογίου, συσχέτιση μεταβλητών, συντελεστές Spearman και Pearson.