Άγγελος Νάτσης

«Οι Δημόσιες Συμβάσεις στον Τομέα της Άμυνας και της Ασφάλειας σύμφωνα με το άρθρο 346 της ΣΛΕΕ και την Οδηγία 2009/81/ΕΚ»

Περίληψη

Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία^[1] παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να φροντίσουν τόσο για την ασφάλεια και όσο την άμυνα των πολιτών τους καθώς και της εδαφικής ακεραιότητάς τους. Για το σκοπό αυτό και προκειμένου να διαφυλαχθεί η ικανότητα των κρατών μελών στην ουσιαστική ασφάλεια των συμφερόντων τους, υιοθετήθηκε το άρθρο 346^[2] της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Το συγκεκριμένο άρθρο παρέχει τη δυνατότητα στα Κράτη Μέλη να διαφυλάττουν ευαίσθητες πληροφορίες και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα που αυτά θεωρούν αναγκαία για την προστασία των συμφερόντων τους, χωρίς να δεσμεύονται από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ωστόσο, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο τα Κράτη Μέλη να υπάγουν την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού στις διατάξεις του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ και όχι στους κανόνες περί δημοσίων προμηθειών που έχουν θεσπιστεί από την ΕΕ. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ήδη από το 1986 με την υπόθεση C-222/84^[3] Marguerite Johnston έκρινε πως οι λόγοι εξαίρεσης που προβλέπονται στο άρθρο 346 της ΣΛΕΕ πρέπει να αποτελούν αντικείμενο στενής ερμηνείας από τα ίδια τα κράτη μέλη. Αυτό αποτέλεσε ουσιαστικά και στη συνέχεια αντικείμενο της Επιτροπής για την υιοθέτηση και τελικά την έγκριση της Οδηγίας 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης ορισμένων συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας^[4].

Η εργασία αυτή έχει ως σκοπό να εξετάσει το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ καθώς και να καθορίσει τους λόγους για τους οποίους επιτρέπεται σε ένα κράτος μέλος επικαλούμενο ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας να παρεκκλίνει από τους γενικούς κανόνες που τίθενται από την ΕΕ σχετικά με τη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας. Περαιτέρω εξετάζεται η τρέχουσα νομική κατάσταση του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού ελέγχου που ασκεί το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, του βάρους της απόδειξης. Οι παράγραφοι (α) και (β) του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ συνδέονται μεταξύ τους και τις περισσότερες φορές ερμηνεύονται ταυτόχρονα με σκοπό τον ορθότερο δικαστικό έλεγχο από πλευράς Δικαστηρίου. Αναφορικά με την οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα της άμυνας τυγχάνει εφαρμογής στις δημόσιες συμβάσεις οι οποίες συνάπτονται στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας όταν δεν είναι δυνατό να τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 346 της ΣΛΕΕ. Ωστόσο, η οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα της άμυνας περιέχει αρκετούς λόγους εξαιρέσεων. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε τρία από αυτά: την ασφάλεια εφοδιασμού, τη ασφάλεια των πληροφοριών και των συμβάσεων μεταξύ κυβερνήσεων. Πέραν των ανωτέρω, θα εξεταστεί η πρακτική των μελών αναφορικά με τη χρήση των αντισταθμιστικών ωφελημάτων κατά το στάδιο σύναψης μιας δημόσιας σύμβασης. Τέλος, θα εξεταστεί αν και κατά πόσο η ευρωπαϊκή αμυντική αγορά είναι εφικτό να μετατραπεί ή όχι σε μία ανταγωνιστική αγορά και θα αναλυθούν ορισμένα εξόχως σημαντικά σημεία αναφορικά με την υπόθεση C-187/16 Επιτροπή κατά Αυστρίας.

Σημαντικοί Όροι: Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ, Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), Ευρωπαϊκή Ένωση (EE), Άμυνα, Αμυντικός Εξοπλισμός, Προμήθεια, Προμήθεια Στρατιωτικού Εξοπλισμού

^[1] http://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/65/defence-industry With a turnover of EUR 97.3 billion in 2014, 500.000 people directly employed and 1.2 million indirect jobs, the European defence industry is a major industrial sector. It is characterised by economic and technological components which are important factors for Europe’s industrial competitiveness. Created in 2004, the European Defence Agency contributes to the development of this industry. The sector is currently facing challenges such as market fragmentation and a decrease in defence spending.

^[2] Άρθρο 346 (πρώην άρθρο 296 της ΣΕΚ) 1. Οι διατάξεις των Συνθηκών δεν αντιτίθενται προς τους ακόλουθους κανόνες: α) κανένα κράτος μέλος δεν υποχρεούται να παρέχει πληροφορίες, τη διάδοση των οποίων θεωρεί αντίθετη προς ουσιώδη συμφέροντα ασφαλείας του, β) κάθε κράτος μέλος δύναται να λαμβάνει τα μέτρα που θεωρεί αναγκαία για την προστασία ουσιωδών συμφερόντων της ασφαλείας του, που αφορούν την παραγωγή ή εμπορία όπλων, πυρομαχικών και πολεμικού υλικού· τα μέτρα αυτά δεν πρέπει να αλλοιώνουν τους όρους του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς σχετικά με τα προϊόντα που δεν προορίζονται για στρατιωτικούς ειδικά σκοπούς. 2. Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα προτάσει της Επιτροπής, μπορεί να επιφέρει τροποποιήσεις στον πίνακα τον οποίο κατάρτισε στις 15 Απριλίου 1958, και ο οποίος αφορά τα προϊόντα για τα οποία εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 1, στοιχείο β).

^[3]http://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=93487&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=811481

^[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/el/TXT/?uri=CELEX%3A32009L0081