ΔΙΒΑΝΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

Η μεγέθυνση του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα και οι συνέπειες της

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

«Λίγα θέματα έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον οικονομολόγων, πολιτικών αναλυτών αλλά και του κοινού τα τελευταία χρόνια, όσο το θέμα του μεγέθους και της επέκτασης του δημόσιου τομέα»^[1] και δεν είναι λίγοι αυτοί που το ενοχοποιούν «για τη διαχρονική συσσώρευση των ελλειμμάτων»^[2], και την αύξηση του δημοσίου χρέους, τις επιπτώσεις του οποίου βιώνει από το 2009 η Ελλάδα.

Στην παρούσα εργασία, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, «Δημόσια Οικονομική και Πολιτική», επιχειρείται μια εκτενής παρουσίαση του Δημόσιου τομέα  στην Ελλάδα. Στο αντικείμενο της εργασίας περιλαμβάνεται η παρουσίαση  των μέσων και των ενεργειών της κρατικής παρέμβασης καλύπτοντας διάστημα σχεδόν 2 αιώνων, και φθάνοντας στη διαμόρφωση του σημερινού Δημόσιου Τομέα. Ιδιαίτερο βάρος δίδεται στην κατάταξη των Φορέων στη Γενική Κυβέρνηση με βάση τα ισχύοντα κριτήρια όπως αυτά καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό σύστημα λογαριασμών ESA 2010  για την κατάταξη των Φορέων στο Μητρώο Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης.

Ο δικαιολογητικός λόγος της επιλογής του θέματος αυτού βρίσκεται στο γεγονός ότι τα οικονομικά στοιχεία των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του δημοσίου ελλείμματος και του δημοσίου χρέους.

Η υπαγωγή στο δημόσιο τομέα, του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών αποτελεί την μελέτη περίπτωσης της παρούσης, δεδομένης της σχετικά πρόσφατης κατάταξης του στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και της ανάληψης των δανειακών υποχρεώσεων του από το Ελληνικό Δημόσιο.

 Η  μεθοδολογία της έρευνας στηρίχθηκε κυρίως στην εξέταση και ανάλυση πρωτογενούς υλικού της Εθνικής Νομοθεσίας, των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης , της νομολογίας, ακαδημαϊκών αναφορών και συγγραμμάτων, επιστημονικών άρθρων και εργασιών, εκθέσεων της Τραπέζης της Ελλάδος και λοιπών οικονομικών οργανισμών, καθώς και οικονομικών δημοσιογραφικών άρθρων (ιδίως για τις παλαιότερες χρονικές περιόδους).

Η  εργασία αυτή δεν έχει ως στόχο την θεωρητική ενοχοποίηση  του μεγέθους του Δημοσίου Τομέα και των φορέων που έχουν ενταχθεί σ’ αυτόν. Μοναδική φιλοδοξία αποτελεί η  αντικειμενική απόδοση μιας μερικής έστω εικόνας για την κατάδειξη του τρόπου υπαγωγής των φορέων στο νομικό πρόσωπο του κράτους και κατ’ επέκταση της μεγέθυνσής του, και των συνεπειών αυτής της υπαγωγής τόσο για το κράτος όσο και για τον φορέα που κατατάσσεται. 

Το ερευνητικό μέρος της εργασίας αναμένεται να εξάγει συμπεράσματα αναφορικά με:

α) τους τρόπους που το Κράτος κατατάσσει τους φορείς στον έλεγχό του

β) τους λόγους και την αναγκαιότητα υπαγωγής των φορέων στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτους

γ) τα αποτελέσματα και τις συνέπειες της υπαγωγής των φορέων στο κράτος για το ίδιο το κράτος

δ) τις διακρίσεις των φορέων που υπάγονται στο δημόσιο τομέα

Ιδιαίτερα αναλύεται η κατάταξη των φορέων στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης και οι επιπτώσεις αυτής στο δημόσιο χρέος ενώ αναλύονται δύο μεγέθη του ήτοι:

• Η Συσσώρευση χρεών για λογαριασμό τρίτων και

• Οι  Κρατικές Εγγυήσεις –Καταπτώσεις εγγυήσεων

Σημειώνεται πως η σχετική με τα ανωτέρω θέματα βιβλιογραφία ήταν πολύ περιορισμένη την περίοδο μέχρι την έναρξη της οικονομικής κρίσης^[3] . Ωστόσο, η ανάπτυξη κατά τα τελευταία έτη του Μητρώου Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης από την ΕΛΣΤΑΤ και του Μητρώου Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου από το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης, καθώς και η βελτιωμένη δημοσιονομική πληροφόρηση που παρέχουν τα μηνιαία δελτία του Υπουργείου Οικονομικών για την εκτέλεση του προϋπολογισμού σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης, προσφέρουν πλέον δυνατότητες για περισσότερες και εκτενέστερες αναλύσεις.^[4]

Λέξεις κλειδιά: Δημόσιος Τομέας, Κατάταξη στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης, Ελληνική Στατιστική Αρχή,  Δημόσιο Χρέος, Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

[1] Σημειώσεις    Οικονομικής Πολιτικής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη Δημόσια Ελεγκτική Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου με διδάσκοντες : Γεωργία Καπλάνογλου & Βασίλης Ράπανος. eclass uoa.gr

[2] http://www.indeepanalysis.gr/analyseis/arthra/to-megethos-tou-dhmosiou -tomea

[3] Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην  μελέτη  του Δημοσιονομικού Συμβουλίου τον Νοέμβριο του 2018(σελ.64), «Στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει συστηματικές και εις βάθος μελέτες για το θέμα. Οι περισσότερες προσεγγίσεις γίνονται από δημοσιογράφους και πολιτικούς με βάση ιδεολογήματα και το πιο είναι το ρεύμα που επικρατεί σε άλλες χώρες». https://www.hfisc.gr/sites/default/files/gk_-_foreis_prosopiko_misthodosia.pdf -Ράπανος, Βασίλειος , Μέγεθος και εύρος δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα, Κείμενο Εργασίας, ΙΟΒΕ 2009.

[4] Λαδή Στέλλα (2015), «Είναι αλήθεια ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι υπερβολικά μεγάλος;», Σειρά Κατανοώντας την ελληνική κρίση, Κείμενο Νο 4 (Απρίλιος), Παρατηρητήριο για την Κρίση, ΕΛΙΑΜΕΠ. Κουζής Γιάννης, Γιούλος Γιώργος, Ιωακείμογλου Ηλίας, Σανιδά Φωτεινή και Τσουκαλάς Σπύρος (2017), Απασχόληση, αμοιβές, θεσμικές παρεμβάσεις στο δημόσιο τομέα στο πλαίσιο περιοριστικών πολιτικών, Κοινωνικό Πολύκεντρο, ΑΔΕΔΥ.