Μαρία  Γρηγορίου

« Η εξελικτική πορεία των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα. Τα οφέλη από την απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών σύμφωνα με τις απόψεις των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης»

Περίληψη

Η ανώτατη εκπαίδευση βρίσκεται διαχρονικά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε εθνικό, ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο, καθώς είναι συνυφασμένη με την επιστημονική, κοινωνική, οικονομική, τεχνολογική και πολιτισμική ανάπτυξη και πρόοδο.

Στην Ευρώπη, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ), ως ολοκλήρωση της διαδικασίας της Μπολόνια, δημιουργεί προσδοκίες αλλά και υποχρεώσεις για τις συμμετέχουσες χώρες. Χώρες με διαφορετικό εκπαιδευτικό υπόβαθρο και διαφορετική εκπαιδευτική κουλτούρα, καλούνται να μεταρρυθμίσουν και να προσαρμόσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους σε ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτουργίας. Το πλαίσιο αυτό όρισε αρχικά ο ΕΧΑΕ ενώ στη συνέχεια η Στρατηγική της Λισαβόνας, διακήρυξε το πέρασμα της Ευρώπης στην Κοινωνία της Γνώσης, χάριν της προόδου και της ευημερίας των πολιτών της. Για την εκπλήρωση των στόχων της ΣτΛ, οι εθνικές πολιτικές οφείλουν να αναπτυχθούν με επίκεντρο το «τρίγωνο της Γνώσης» που περιλαμβάνει την εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία, ώστε να δοθεί ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση. Τα Πανεπιστήμια εγκαταλείπουν την παραδοσιακή ακαδημαϊκή θεώρηση της εκπαίδευσης και ενισχύουν την διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας^[1] καθώς η συμβολής της εκπαίδευσης στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, συνδέεται με την ειδίκευση, υποσκελίζοντας την ευρεία ακαδημαϊκή μόρφωση. Προς την ίδια κατεύθυνση οδεύουν και οι μεταπτυχιακές σπουδές προσανατολιζόμενες σε περισσότερο «εφαρμοσμένα» μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών που αφορούν συγκεκριμένα επαγγέλματα και εργασιακούς χώρους.

Η παρούσα εργασία στοχεύει να αποτυπώσει σε θεωρητικό επίπεδο την εξελικτική πορεία των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα και την προσαρμογή τους στο διαρκώς εξελισσόμενο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό περιβάλλον. Στο ερευνητικό της μέρος διερευνά την αποτίμηση των μεταπτυχιακών σπουδών από τους εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, κατόχους και μη μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών.

Στο πρώτο κεφάλαιο πραγματοποιείται μια σκιαγράφηση της ιστορικής διαδρομής του πανεπιστημιακού θεσμού στην Ευρώπη, προκειμένου να τεκμηριωθεί η ιστορική συνάφεια της εκπαιδευτικής πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την πανεπιστημιακή παράδοση της γηραιάς ηπείρου. Παράλληλα, σε εθνικό επίπεδο, η αναζήτηση της απαρχής της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα και η μελέτη της διαδρομής της, μας βοηθά να κατανοήσουμε τα αίτια της χρονικής υστέρησης στην υιοθέτηση και εφαρμογή των προτεινόμενων από την Ε.Ε. αλλαγών, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν ενίοτε ως απειλή για τον εθνοκεντρικό χαρακτήρα του ελληνικού πανεπιστημίου από την πολιτική ηγεσία και την ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας. Το πρώτο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας, τα οποία ιδρύθηκαν ως πανεπιστήμια και με την ανάλυση των θεσμικών παρεμβάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες διαμόρφωσαν τον σύγχρονο χάρτη της Ευρωπαϊκής ανώτατης εκπαίδευσης.

Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η διαδρομή της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση με αφετηρία τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και σταθμούς ορόσημο τη Μεγάλη Χάρτα των Πανεπιστημίων, τη Συνθήκη της Σορβόνης και τη Διακήρυξη της Μπολόνια.

Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μία σύντομη αναφορά στη θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου και στην οικονομική της εκπαίδευσης. Παράλληλα εξετάζονται οι πολιτικές που προέβλεψε και εφάρμοσε η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω των εμβληματικών πρωτοβουλιών της Στρατηγικής της Λισαβόνας και της Στρατηγικής Ευρώπη 2020.

Στο τέταρτο κεφάλαιο προσεγγίζεται τεχνοκρατικά, το ζήτημα των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα, με την ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου, την παράθεση των τρόπων χρηματοδότησης των προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών και την αναφορά στα είδη αξιολόγησης των ΑΕΙ και των προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών.

Στο πέμπτο κεφάλαιο, το οποίο επί της ουσίας αποτελεί το ερευνητικό μέρος της εργασίας, παρουσιάζεται η έρευνα που πραγματοποιήθηκε και αναλύονται τα αποτελέσματα.

Σημαντικοί Όροι: μεταπτυχιακός τίτλος, ανώτερη εκπαίδευση, ανθρώπινο κεφάλαιο, απόδοση της επένδυσης σε εκπαίδευση, ευρωπαϊκή πολιτική

[1]Όπως υπέδειξαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στο Hampton Court τον Οκτώβριο του 2005, τα Πανεπιστήμια, η έρευνα και η ανάπτυξη συνιστούν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης